Nastolatek w okresie buntu – jak sobie radzić, gdzie szukać pomocy

Każdy nastolatek w okresie buntu miewa bardzo zmienne nastroje, bywa wybuchowy i impulsywny, nie zawsze podejmuje przemyślane decyzje i ochoczo sięga po pierwsze używki. Warto zrozumieć mózg nastolatka i zachodzące w nim zmiany, by móc wspierać nastolatków w rozwoju (i przy okazji samemu odzyskać spokój).

Nastolatek w okresie buntu – czas zmian

Okres dorastania to ciągły kryzys w życiu młodego człowieka. Wszechobecne zmiany są zaskakujące dla rodziców i całego otoczenia, ale przede wszystkim dla samego nastolatka. Rozpoczyna się czas gwałtownego wzrostu i rewolucji na poziomie umysłu, emocji i ciała. A tu zaczyna się jeszcze rozwijać seksualność. Trudno nad tym zapanować, trudno się w tym rozeznać.

Pojawia się wiele wątpliwości i pytań. Czy mogę się podobać? Kto podoba się mnie? Jaka jest moja orientacja seksualna? Kiedy jest czas na rozpoczęcie współżycia? Czy to, co czuję, to miłość? Czy zazdrość to dobre uczucie? Gdzie są moje granice? Jak poradzić sobie z miesiączką? Jak ukryć erekcję, która dopada mnie w szkole? Milion pytań i ciągłe poszukiwanie odpowiedzi. Jeśli chcemy jako rodzice mieć wpływ na to, jak nasze dziecko będzie postrzegać siebie, swoją seksualność, relacje i związki, musimy zdobyć się na rozmowę. I to niejedną.

Współcześnie dojrzewanie psychoseksualne dzieci rozpoczyna się nieco wcześniej, niż w pokoleniach poprzednich – naszych rodziców i dziadków. Pierwsze jego przejawy zazwyczaj zauważyć można po zakończeniu etapu nauczania początkowego szkoły podstawowej.

W tym czasie chłopcy, ze swoją budzącą się seksualnością, mogą radzić sobie przejawiając zachowania o charakterze agresywnym. Charakterystyczne dla tego okresu są żarty o tematyce erotycznej, seksualne słowa (często używane bez ich zrozumienia) i rysunki, wymieniane w męskim gronie.

Należy czujnie obserwować i zapobiegać przemocy wśród dzieci czy przejawom wandalizmu. Pamiętajmy jednak, że jest to prawidłowa rozwojowo dla tego wieku droga ujścia narastającej energii seksualnej i fascynacji tą, niezrozumiałą jeszcze, sferą życia.

W tym okresie chłopcy i dziewczynki zazwyczaj nie mieszają się w grupach koleżeńskich. Dziewczęta również zaczynają kojarzyć swoją rodzącą się seksualność z agresją – jednak odrzucają ją. Zazwyczaj marzą o miłości romantycznej, idealizują idoli filmowych i muzycznych, fantazjują o księciu z bajki.

Ten okres życia wydaje się właściwym dla pełnego uświadomienia seksualnego dziecka przez rodziców. Zapowiada on bowiem zbliżające się zmiany fizyczne (wyglądu i funkcjonowania ciała) i wejście w okres młodości. Za dolną granicę normy dojrzewania biologicznego uznaje się ok. 10 rok życia. U dziewcząt widoczne zmiany rozpoczynają się zazwyczaj ok. 11-12 roku życia, ale przebiegają łagodniej. U chłopców pierwsze przejawy dojrzewania seksualnego pojawiają się nieco później, ok. 12-13 rok życia, ale są bardziej gwałtowne.

Wejście dziecka w wiek nastoletni uznaje się powszechnie za duże wyzwanie dla całej rodziny. Nierzadko słyszy się opinie rodziców, iż “ten czas trzeba po prostu jakoś przetrwać”. Dla prawidłowego rozwoju młodego człowieka, jak również rodziców i rodziny, istotna jest również “jakość” tego procesu.

Okres nastoletni może przypominać rodzicom miniony “bunt dwulatka”, kiedy to słodki maluch po raz pierwszy otwarcie wyrażał swoją złość, a na każde pytanie odpowiadał “Nie!”. Tak, jak dwulatek przestaje być w pełni zależnym od opiekunów i pragnie mieć własne zdanie oraz coraz większą swobodę poznawania świata, tak nastolatek musi przygotować się do stopniowego usamodzielniania i roli młodego dorosłego.

Nastolatek w okresie buntu – jak sobie radzić i jak wspierać dziecko

Przede wszystkim, należy pamiętać o tym, że nasza latorośl nie buntuje się po to, by zrobić na złość rodzicom. Zmiana zachowania na gorsze jest spowodowana gwałtownie budzącymi się do życia hormonami, które potrafią zwichrować psychikę najspokojniejszego dotąd dziecka. Nie należy nastoletniego buntu i zachowań z niego wynikających traktować zbyt emocjonalnie i żywić urazy w stosunku do własnego dziecka, ponieważ każde bardziej lub mniej burzliwie przechodzi ten okres. Niezmiernie ważne jest natomiast, aby budować z nim nić zaufania i porozumienia na partnerskich zasadach. Właśnie partnerskich, ale jednocześnie trzymających się własnych zasad, a nie opiekuńczych i troskliwych rodziców potrzebuje nastolatek w tym momencie.

Aby nie stać się wrogiem własnego dziecka, na pewno nie można okazywać mu lekceważenia czy wyśmiewać się z jego upodobań. Jest to kwestia prywatna i bardzo istotna dla wszystkich nastoletnich buntowników. Nastolatki w tym wieku chcą być traktowani jak dorośli – najlepszym sposobem jest… przystanie na to, oczywiście w pewnych granicach. Bardzo wielkim błędem jest  autorytarny stosunek rodziców do dorastającego człowieka. Wydawanie poleceń, zakazów i opinii, z którymi dziecko nie może dyskutować, kary, zastraszanie to najlepsza pożywka dla buntowniczych zachowań i usilnego szukania akceptacji w towarzystwie rówieśników.

Kluczem do poprawnych relacji, na bardzo dobre przyjdzie jeszcze czas, jest umiejętność zawierania kompromisów i przekazanie nastolatkowi części odpowiedzialności za siebie samego. Można na przykład pozwalać na późniejszy powrót do domu pod warunkiem, że dziecko przejmie część obowiązków domowych, które mają dorośli domownicy. Dzięki temu nie tylko pokazujemy dziecku, że mu ufamy, ale również wymagamy od niego pewnej dyscypliny, niezbędnej, jeśli ma ono pozostać odpowiedzialnym. Nie należy trzymać dziecka pod kluczem, łagodząc wszystkie jego przewinienia i nie dopuszczając go do realnego świata– jeśli chce być dorosłym, musi odpowiadać za wszystkie swoje czyny.

Często bardzo trudno jest nam zrozumieć postępowanie i tok myślenia nastolatka. Warto wtedy,  próbować rozmawiać, oczywiście nie w nachalny sposób. Spokojna rozmowa może spowodować nie tylko to, że pojmiemy, co powoduje naszym dzieckiem, ale również to, że dziecko przestanie postrzegać nas jedynie jako rodziców, a zacznie jako przyjaciół i kompanów do rozmów. Już sama gotowość rodzica do romowy, pozwala poczuć się bezpieczniej osobie, która prawdę mówiąc sama często nie wie co się z nią dzieje.  Stosując się do tych zaleceń mamy ogromną szansę, żeby nie wychodować sobie wroga we własnym domu.

Nastolatek w okresie buntu – jak rozmawiać z dzieckiem

Wielu rodziców chciałoby magiczną receptę na to, jak rozmawiać z nastolatkiem, który przechodzi właśnie fazę buntu. Magicznych rozwiązań jednak nie ma – wszystko możesz wypracować, ale wymaga to cierpliwości, zrozumienia, empatii i sporo czasu.

Przede wszystkim nie karz nastolatka milczeniem i zerwaniem kontaktów – to może mieć niszczący wpływ na dziecko. Nawet jeśli nastolatek sam nie inicjuje kontaktu i wycofuje się, nie rób tego samego. To pozwoli nastolatkowi czuć, że jest wspierany, a rodzice są gdzieś w pobliżu, gdyby ich potrzebował.

Rozmowa z nastolatkiem może być bardzo trudnym zadaniem, ale warto wdrożyć w życie kilka zasad, dzięki którym łatwiej będzie się poruszać po tym swoistym polu minowym.

Przede wszystkim pamiętaj o tym, by nie zaczynać rozmów od „musimy porozmawiać” – to zawsze budzi negatywne skojarzenia i budzi dużo podejrzliwych myśli. Najlepsza rozmowa to taka bez wstępu, po prostu przy okazji wspólnej jazdy samochodem czy robienia razem obiadu.

Warto rozmawiać – i to nie tylko o sprawach wielkich i poważnych, ale też o wszystkim innym. W ten sposób nie tylko wytworzy się więź z dzieckiem, ale też sprawi, że rozmowa będzie najzupełniej normalnym elementem waszej codzienności.

Nie praw też kazań – nikt tego nie lubi. Zamiast tego zadawaj raczej pytania. Nastolatki mogą czuć opór przy zasypywaniu ich dobrymi radami i receptami na wszystko. Najbardziej zależy im na zainteresowaniu, a to osiągnie się nie poprzez autorytarne kazania, a poprzez pytania. Same pytania też muszą być zadawane umiejętnie, by nie sprawiać wrażenia przesłuchania.

W rozmowach z nastolatkiem przede wszystkim staraj się go zrozumieć – dziecko też ma swoje racje i przekonania. Jeśli Ty wysłuchasz jego, ono wysłucha Ciebie – w ten sposób uda wam się znaleźć wspólne rozwiązanie problemów.

Nie zawstydzaj też dziecka, traktuj go po partnersku. Nie wzbudzaj poczucia winy – nikt tego nie lubi i czuje przed takim zachowaniem wewnętrzny opór. Wysłuchaj go i okaż mu zainteresowanie jego problemami i życiem.

Pokaż też dziecku, że umiesz przyznać się do błędu i mylić się jest rzeczą ludzką. Jeśli dziecko zobaczy, że umiesz przeprosić i przyznać się do dokonanego błędu, dziecko nabierze do Ciebie głębszego zaufania i łatwiej poradzi sobie ze swoimi emocjami. Sam nauczy się też przepraszać, jeśli będzie miał dobry przykład.

Nastolatek w okresie buntu – gdzie szukać pomocy

Okres dojrzewania rządzi się swoimi prawami – i to właśnie w nim tkwi sedno buntu nastolatków. Nastolatek w okresie dojrzewania zmienia się – zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Zmianom ulega jego ciało – z chłopca lub dziewczynki zmienia się w mężczyznę lub kobietę. To okres największej burzy hormonalnej i zmian na tym tle.

Skok pokwitaniowy, rozregulowana gospodarka hormonalna i bardzo poważne zmiany zachodzące w wyglądzie – wszystko to sprawia, że dziecko zaczyna czuć się rozchwiane i zagubione. To wszystko jest też jak najbardziej normalnym okresie w życiu i trzeba go po prostu przetrwać – każdy przeszedł lub przejdzie w końcu bunt nastolatków. Przyczyny takiego stanu rzeczy leżą w organizmie w okresie przemian i nie należy się za to winić.

Bunt nastolatków nie jest związany z byciem kiepskim rodzicem czy dawaniem złych wzorców. Dziecko się zmienia i tego procesu nie da się powstrzymać. Niektórzy mogą ten bunt przechodzić lekko, u innych może występować w większym nasileniu – i to też jest najzupełniej normalne.

Jeśli jednak ten stan rzeczy zaczyna przestać Ciebie i Twoją rodzinę, poszukaj pomocy. Psychoterapia jest w stanie pomóc Twojemu nastolatkowi przełamać swój kryzys tożsamości. Nie wskaże mu kierunku, ale pomoże zrozumieć, że wszystko, co się z nim dzieje jest najzupełniej normalne. Dużym wsparciem, obok psychoterapii indywidualnej dla nastolatka, będzie też terapia grupowa młodzieży – w tym wieku liczą się kontakty z rówieśnikami, a podobne problemy łączą ludzi w każdym wieku.

Dobrym rozwiązaniem może być także psychoterapia rodzinna – wtedy rodzina będzie w stanie otworzyć się na swoje potrzeby i zrozumieć siebie nawzajem. Nastolatek w okresie buntu potrzebuje przede wszystkim wsparcia i zrozumienia, które w ten sposób może dostać. To też dobre miejsce do tego, by rodzic nauczył się zauważać potrzeby swojego dziecka i nauczył się z nim rozmawiać tak, by nawiązać z nim więź, a nie powodować kolejne konflikty.

artykuł pochodzi ze stron: zdrowie.trojmiasto.pl, dobryportal.com, psychoterapiacotam.pl