Site Loader
agresja

Agresja – definicja agresji, rodzaje, przyczyny, leczenie

Agresja to narastający problem niemal wszystkich współczesnych społeczeństw. Dotyczy zarówno całych państw i narodów, jak i relacji między poszczególnymi jednostkami – w rodzinie, zakładzie pracy, w szkole, grupie rówieśniczej. Żadna szkoła – miejska czy wiejska, publiczna, prywatna czy społeczna, ogromna czy malutka, podstawowa czy ponadgimnazjalna (a nawet uniwersytet) – nie może dziś stwierdzić z czystym sumieniem, że w jej obrębie ten problem nie występuje. Niepokoi powszechny charakter agresji, coraz większy udział dziewcząt (szczególnie wchodzących w wiek dojrzewania), obniżanie się wieku sprawców poważnych zachowań agresywnych.

Czym jest agresja?

Przez agresywność możemy rozumieć tendencję do zachowań agresywnych, to znaczy pewną względnie trwałą gotowość do reagowania agresją. W tym wypadku będzie to cecha osobowości. Natomiast terminem „agresja” możemy nazwać sam akt, samo pojedyncze zachowanie. W sensie psychologicznym agresją są czynności skierowane przeciwko komuś lub czemuś, mające na celu zadanie bólu, uszkodzenie lub zniszczenie obiektu. Agresją jest gwałtowne, napastliwe zachowanie, które powoduje cierpienie ofiary lub destrukcję przedmiotów.

W jeszcze innym ujęciu, agresja jest rodzajem wrodzonego popędu, który na skutek różnych sytuacji kumuluje się i co jakiś czas musi zostać rozładowany. Podłożem agresji, według tej teorii, są pewne biologiczne cechy, takie jak geny, poziom niektórych hormonów czy neurotransmiterów.

agresja

Kolejnym nurtem, starającym się opisać zjawisko agresji jest teoria frustracji. Zakłada ona, że atak agresji jest odpowiedzią – reakcją na nieprzyjemny bodziec, taki jak ból, lęk czy nuda.

Zachowania agresywne zdarzają się każdemu, jednak bardzo ważne jest to jak dana osoba sobie z nimi radzi. Kontrola swoich emocji jest czynnikiem kluczowym w budowaniu poważnych relacji i prawidłowego funkcjonowania społecznego.

Przemoc, w odróżnieniu od agresji, to zachowania intencjonalne i racjonalne, często zaplanowane, nawet grupowo.

Agresja – rodzaje

Wśród zachowań agresywnych można wyróżnić co najmniej kilkanaście ich rodzajów.  Zazwyczaj badacze stosując różnorodne kryteria podziału łączą je w przeciwstawne pary. Poniżej przedstawiam najczęściej rozróżniane rodzaje agresji.

I. Kryterium intencji

 – agresja zamierzona,

 – agresja niezamierzona – występuje u małych dzieci (brak intencji

spowodowania szkody lub zniszczenia).

II. Kryterium społecznych skutków

 – agresja społeczna niszcząca, występująca przeciw społeczności,

 – agresja prospołeczna – wszelkie akty przymusu dokonywane przez państwo w dążeniu do zachowania prawa i porządku, jak również kary stosowane przez wychowawców, jeżeli przesłanką ich stosowania jest troska o zdrowy harmonijny rozwój wychowanka, a nie osobista zemsta.

III. Kryterium celu:

 – agresja instrumentalna – występująca wtedy, gdy jednostka uciekająca się do agresji ma na celu zrealizowanie określonych planów i zamiarów,

 – agresja afektywna (cel sam w sobie) – występuje, jeżeli powodem jej jest jakaś pobudka wewnętrzna niezwiązana z żadnymi innymi korzyściami, która sprawia, że czynimy komuś przykrość lub sprawiamy ból.

IV. Kryterium atak – obrona:

Aspekt agresja atakująca a obronna badają przede wszystkim etiolodzy. Do agresji atakującej zalicza się: wewnątrzgatunkową walkę, międzygatunkową (łupieżczą, obronną), walkę matki w obronie potomstwa i samoobronę, gdy niemożliwa jest ucieczka.

V. Kryterium sposobu wyrażania:

 – agresja bezpośrednia- polega na jawnym ataku, skierowanym na przedmiot

będący obiektem frustracji

 – agresja pośrednia (przemieszczona)- atak zostaje skierowany na obiekty

zastępcze, czyli osoby lub rzeczy nie będące właściwym przedmiotem

zachowania agresywnego lub na samą siebie (autoagresja).

Ściśle z powyższym kryterium łączy się podział na agresję fizyczną i bierną.

VI. Kryterium formy:

 – agresja fizyczna – stosowanie siły fizycznej, bodźców chemicznych,

elektrycznych itp.

 – agresja ekspresyjna – charakterystyczna dla niemowlaków i dzieci w wieku

przedszkolnym. Może przybierać formę pantomimicznej ekspresji gniewu

(postawa ciała, mimika, gestykulacja),

 – agresja werbalna – wyrażana słowami. Typowym jej przejawem jest

przezywanie, przeklinanie, przedrzeźnianie, oszczerstwo, wykłócanie się

podniesionym głosem.

VII. Kryterium okrucieństwa:

Okrucieństwo jest ekstremalną formą agresji. Wyróżnia się następujące jego

rodzaje:

 – mimowolne,

 – dla zabawy,

 – dla sprawdzenia siebie,

 – dla przyjemności,

– z chęci dominowania,

 – z nienawiści,

 – jako akt zemsty,

 – jako wyładowanie nagromadzonej agresji.

Agresja – przyczyny

Znaczna ilość analiz dotyczących zachowań agresywnych poświęcona była temu, czy skłonności do agresji są w pewien sposób wrodzone, czy też nabywamy je – chociażby poprzez obserwację zachowań innych ludzi – już w trakcie życia. Zasadniczo obie z wymienionych koncepcji wydają się tak naprawdę słuszne.

Wrodzonymi uwarunkowaniami agresji zajmował się już ojciec terapii psychoanalitycznej – Zygmunt Freud. Według jego teorii, już od urodzenia w człowieku istnieją dwa popędy – jednym z nich jest popęd do zachowań agresywnych, drugim z kolei popęd ku odczuwaniu przyjemności.

Oba z wymienionych mają wpływać na to, jak się zachowujemy i jak rozwija się nasza osobowość. W trakcie życia cały czas miałoby dochodzić do dynamicznych interakcji pomiędzy dwoma popędami i w sytuacji, kiedy przeważałby popęd ku agresji (co może stanowić wrodzoną cechę psychiki danej osoby), takowe właśnie zachowania miałby prezentować człowiek.

Z drugiej jednak strony, przekonująca wydaje się również teoria, że przyczyny agresji tkwią w samym przebiegu naszego życia. Nierzadko spotykane jest przecież, że dzieci obserwujące agresję – głównie w przypadku, kiedy taka obserwacja dotyczy ich opiekunów – same w przyszłości wykazują zachowania agresywne.

Wytłumaczeń takiej możliwości jest co najmniej kilka, jako ich przykład można podać to, że mali ludzie, widząc zachowania agresywne najbliższych, niejako zaczynają je traktować jako takie, na które istnieje po prostu pewne przyzwolenie.

Przyczyną agresji może być również doświadczanie jakichś konfliktów psychologicznych. Można sobie nawet nie zdawać sprawy z ich doświadczania, a ich manifestacją mogą być właśnie zachowania agresywne.

Podłożem dla wspomnianych wyżej konfliktów mogą być rozmaite sytuacje, jako ich przykłady można podać przeżywanie silnego (zwłaszcza przewlekle) stresu, problemy rodzinne (np. ciągłe kłótnie z partnerem) czy też trudności związane z wykonywaną pracą.

W tej grupie przyczyn zachowań agresywnych warto wspomnieć o specyficznym dla dorastających ludzi podłożu tego problemu. Otóż w przypadku nastolatków agresja pojawiać się może u nich wtedy, kiedy zaczynają oni dojrzewać. Związane jest to z wieloma aspektami.

Jako pierwszy z nich można podać zauważalne dla młodzieży zmiany wyglądu ich ciał – mogą one prowadzić (szczególnie początkowo) do znacznego dyskomfortu i związanym z tym brakiem samoakceptacji, co może ostatecznie skutkować konfliktem psychologicznym, a w konsekwencji być także przyczyną agresji.

Warto również zwrócić uwagę na to, że w okresie dojrzewania w organizmach młodych ludzi dochodzi wręcz do “burzy” hormonalnej – zmiany gospodarki hormonalnej są w tym okresie tak znaczne, że mogą one prowadzić do drażliwego nastroju, jak i właśnie stanowić przyczynę zachowań agresywnych.

Zachowania agresywne obserwować można również u osób z różnymi chorobami i zaburzeniami psychicznymi. Pojawiać się mogą one w przebiegu licznych jednostek, takich jak chociażby zaburzenia osobowości, zaburzenia psychotyczne czy autyzm, ale i w chorobie afektywnej dwubiegunowej oraz w zaburzeniu stresowym pourazowym (PTSD).

Wyróżnia się także jedno zaburzenie psychiczne, którego to istotą są właśnie zachowania agresywne – mowa tutaj o zaburzeniach eksplozywnych przerywanych (IED).

Wymaga jednak wyraźnego podkreślenia to, że rzeczywiście – ryzyko wystąpienia agresji u osób cierpiących na wspomniane jednostki jest wyższe – jednakże nie jest to równoznaczne z tym, że każdy pacjent z chorobą psychiczną jest niebezpieczny dla swojego otoczenia.

O tym, czy takowe zagrożenie rzeczywiście występuje, decyduje bowiem zarówno ciężkość choroby pacjenta, jak i przebieg jej leczenia – właściwa terapia chorób psychicznych zdecydowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia zachowań agresywnych.

Przyczyną agresji bywa również i środowisko. W przypadku dzieci przyczyną zachowań agresywnych może być np. prześladowanie ze strony rówieśników, np. cyberprzemoc – doświadczanie tego rodzaju krzywdy może sprawiać, że ofiara sama zacznie przejawiać agresję.

Nie bez znaczenia są również zażywane przez ludzi substancje. Stosowanie różnorodnych substancji psychoaktywnych zdecydowanie może prowadzić do pojawiania się zachowań agresywnych.

Szczególnie dotyczy to nadużywania alkoholu czy zażywania narkotyków. Agresja może pojawiać się zarówno w przypadku stanów po zażyciu takich substancji, jak i w okresach pojawiania się głodu, np. głodu alkoholowego czy głodu narkotykowego.

Agresja – niezależnie od jej przyczyn – jest zjawiskiem po prostu złym. W razie doświadczania agresji ze strony kogokolwiek, pamiętajmy – nie można w tej sytuacji bezczynnie się jej podawać.

Agresja – leczenie

Agresję można i należy leczyć, a metody leczenia zależą od tego, co tkwi u źródeł destrukcyjnego zachowania.

Jeżeli u podstaw leży choroba, należy podjąć leczenie samej choroby, a wtedy, być może, wyeliminuje się lub zmniejszy częstotliwość, czy też gwałtowność napadów. To domena psychiatrii i psychologii, a leczenie ordynuje specjalista.

Aby walczyć z agresywnymi zachowaniami warto udać się do gabinetu psychologa po fachową poradę. Osobie, przejawiającej nadmierną agresję, pomóc mogą sesje terapeutyczne i rozmowy z psychologiem.

Osobny problem stanowią ofiary zachowań agresywnych, którym najczęściej potrzebna jest natychmiastowa pomoc i wsparcie, zarówno ze strony otoczenia, jak i instytucji zajmujących się profesjonalnie osobami skrzywdzonymi.

Artykuł pochodzi ze stron: wszpwn.com.pl, zppp.ids.czest.pl, psychologia.edu.pl, zdrowie.gazeta.pl, wylecz.to, poradnikzdrowie.pl

Post Author: Mmatyjaszkiewicz

WeCreativez WhatsApp Support
Our customer support team is here to answer your questions. Ask us anything!
👋 Hi, how can we help you?