Czym jest osobowość histrioniczna – objawy, przyczyny, leczenie

Są osoby, które za wszelką cenę starają się być w centrum uwagi wszystkich i wszędzie. Swoim teatralnym zachowaniem, przesadną uwodzicielskością, emocjonalnym sposobem wypowiadania się, nadmiernym gestykulowaniem przykuwają zainteresowanie innych. Chcą być nieustannie zauważalne i doceniane. Takie zachowanie może wynikać z takiego zaburzenia, jakim jest osobowość histrioniczna.

Czym jest osobowość histrioniczna?

Pojęcie „osobowość histrioniczna” (inaczej „histrioniczne zaburzenie osobowości”) pochodzi od łacińskiego słowa histrio (aktor). I rzeczywiście, osoby z tym zaburzeniem zachowują się w sposób przesadnie teatralny, jakby były aktorami na scenie. Można powiedzieć, że jeśli nie są w centrum uwagi – nie czują, że istnieją.

Osobę z zaburzeniem histrionicznym można rozpoznać po ogromnej potrzebie skupiania na sobie uwagi otoczenia. Próbuje ona to osiągnąć przez nadmiernie dramatyczne zachowanie oraz wyolbrzymianie swoich odczuć i przeżyć. Często wypowiada się w sposób bardzo emocjonalny, z przesadną gestykulacją. Osoba taka może sprawiać wrażenie chwiejnej emocjonalnie i niezbyt dojrzałej. Może też charakteryzować się skupieniem na własnym wyglądzie, ekscentrycznym ubiorem oraz kreowaniem wizerunku opartego przede wszystkim na seksualności. Bywa postrzegana jednocześnie jako egocentryczna i nadmiernie interesująca się życiem innych. Jednak to zainteresowanie nie wynika z rzeczywistej empatii, lecz z potrzeby bycia ważnym dla kogoś i kontrolowania wszystkiego, co się dzieje w otoczeniu. Może ono za bardzo wkraczać w sferę cudzej prywatności.

Osoby z tym zaburzeniem zwykle nie postrzegają go jako problem sam w sobie. Zaczynają szukać pomocy dopiero wtedy, gdy utrudnia im ono relacje z ludźmi. Mogą zauważyć, że ludzie się od nich oddalają, bo czują się przytłoczeni ich dramatyzmem, zbyt szybkim skracaniem dystansu i nadmiernym wtrącaniem się w cudze sprawy. Zachowanie histrioników może też być odbierane jako niestosownie uwodzicielskie, co bywa przyczyną przykrych nieporozumień. Przyczyną zgłoszenia się na terapię może być również depresja po rozstaniu z partnerem, rozczarowaniu czy niepowodzeniu – takie doświadczenia są przeżywane szczególnie silnie.

Pojęcie „osobowość histrioniczna” (inaczej „histrioniczne zaburzenie osobowości”) pochodzi od łacińskiego słowa histrio (aktor). I rzeczywiście, osoby z tym zaburzeniem zachowują się w sposób przesadnie teatralny, jakby były aktorami na scenie. Można powiedzieć, że jeśli nie są w centrum uwagi – nie czują, że istnieją.

Osobę z zaburzeniem histrionicznym można rozpoznać po ogromnej potrzebie skupiania na sobie uwagi otoczenia. Próbuje ona to osiągnąć przez nadmiernie dramatyczne zachowanie oraz wyolbrzymianie swoich odczuć i przeżyć. Często wypowiada się w sposób bardzo emocjonalny, z przesadną gestykulacją. Osoba taka może sprawiać wrażenie chwiejnej emocjonalnie i niezbyt dojrzałej. Może też charakteryzować się skupieniem na własnym wyglądzie, ekscentrycznym ubiorem oraz kreowaniem wizerunku opartego przede wszystkim na seksualności. Bywa postrzegana jednocześnie jako egocentryczna i nadmiernie interesująca się życiem innych. Jednak to zainteresowanie nie wynika z rzeczywistej empatii, lecz z potrzeby bycia ważnym dla kogoś i kontrolowania wszystkiego, co się dzieje w otoczeniu. Może ono za bardzo wkraczać w sferę cudzej prywatności.

Osobowość histrioniczna – objawy

Egzaltacja, barwność, emocjonalność, egocentryzm, uwodzicielskość, teatralność i nadzwyczajna umiejętność robienia wokół siebie istnego show – to właśnie osoba z histrionicznym zaburzeniem osobowości. W otoczeniu nie da się być obok i jej nie zauważyć. Taka osoba będzie dbała o tę uwagę skutecznie i z determinacją.

Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje na takie cechy osoby histrionicznej, jak:

• teatralność – osoba ta będzie mówić głośno, bardzo emocjonalnie, uwodząco;
• dramatyzowanie siebie, przesadny wyraz emocjonalny – w narracji osoby histrionicznej jest wiele przesady i wyjątkowości (to, co jej się wydarzyło, co ją spotkało, czego doświadczyła jest wyjątkowe, niezwykłe, niespotykane, itd.);
• sugestywność – chociaż jest to osoba, która aby zyskać uwagę kogoś potrąci, potknie się, jak trzeba to i zemdleje, jednak jednocześnie łatwo ulega wpływowi otoczenia i/lub okoliczności;
• powierzchowna i chwiejna uczuciowość – tzn. słów opisujących emocje i uczucia w jednej wypowiedzi osoby histrionicznej jest więcej niż w ogóle zna wiele innych osób, nie są one jednak głębokie ani stałe, raczej zmieniają się w zależności od potrzeby i okoliczności;
• potrzeba bycia w centrum uwagi i nieustanne do tego dążenie;
• pragnienie bycia docenianym;
• niestosownie uwodzicielski wygląd lub zachowanie;
• uporczywe zachowania manipulacyjne;
• nadmiarowe skoncentrowanie na atrakcyjności fizycznej.

Cechą charakterystyczną tej osobowości jest wewnętrzna pustka, którą próbuje zagłuszyć zewnętrznym hałasem. Potrzebuje ciągłej uwagi. Kiedy ją traci, traci zainteresowanie osobą, z którą wchodzi w kontakt. Ważne jest dla niej, żeby koncentrować na sobie całą uwagę i atencję. Jeśli tego nie dostaje, szuka gdzie indziej. Potrzebuje stałej, zewnętrznej stymulacji.

Wewnętrznie czuje dyskomfort i dezorientację. Nie lubi własnego towarzystwa, chyba że „w świetle reflektorów”. Zawodowo doskonale czuje się na estradzie, w teatrze, kinie i innych medialnych zawodach – jest doskonałym materiałem na „gwiazdę”.

Satysfakcjonuje ją tylko pierwsza pozycja. Jest rywalizująca i bywa bezwzględna w dążeniu do celu, którym jest uwaga na wyłączność. Porażkę w tym aspekcie przeżywa jako dramat. Nawiązuje powierzchowne kontakty pełne namiętności, dramatyzmu, gwałtowności.

W życiu prywatnym zajęta jest głównie swoją atrakcyjnością i szukaniem adoracji, potwierdzaniem atrakcyjności. Dzieci, rodzina i bliscy są w jej przeżyciu „tłem” i stoją na dalekim planie. Mając do wyboru bliskich albo karierę w świetle reflektorów, namiętny romans – wybierze to drugie.

Osobowość histrioniczna – przyczyny

Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, z czego wynikają histrioniczne cechy osobowości. Wskazuje się tu na wpływ czynników genetycznych oraz temperamentu. Bierze się też pod uwagę wpływ środowiska rodzinnego, a szczególnie brak uwagi i zainteresowania ze strony co najmniej jednego z rodziców. Gdy rodzic staje się w jakiś sposób niedostępny (niekoniecznie ze złej woli, lecz np. z powodu braku czasu czy skupienia na własnych problemach), dziecko może różnymi metodami próbować zdobyć zainteresowanie i akceptację tego drugiego. Nabiera poczucia, że jeśli nie będzie się zachowywać w sposób przerysowany i starać się aż za bardzo, nikt go nie zauważy. Nadmierna ekspresja staje się więc dla niego sposobem na przetrwanie.

Osobowości histrionicznej towarzyszyć mogą także inne problemy związane ze zdrowiem psychicznym:

• osobowość – narcystyczna, typu bordeline, niezależna i inne,
• lęki,
• zmienny nastrój,
• depresja,
• nadużywanie środków psychotropowych,
• anoreksja.

Osobowość histrioniczna – diagnostyka i leczenie

Aby móc powiedzieć, że ktoś ma histrioniczne zaburzenie osobowości, musi spełniać pięć lub więcej z następujących kryteriów:

• Czują się niekomfortowo w sytuacjach, w których nie znajdują się w centrum uwagi.
• Interakcja z innymi często charakteryzuje się seksualnie uwodzicielskim lub prowokacyjno nieodpowiednim zachowaniem.
• Charakteryzują się szybkimi zmianami emocji i ich beznamiętnym wyrażaniem.
• Nieustannie używają swojego fizycznego wyglądu, aby przyciągać uwagę.
• Mają styl mówienia, który jest nadmiernie oparty na wrażeniach i nie ma w nim szczegółów.
• Skłonność do dramatyzowania, teatralność i przesadna ekspresja emocji.
• Łatwo ich przekonać (oznacza to, że mają na nich wpływ inni ludzie lub okoliczności w jakich sie znajdą).

Sposób funkcjonowania czy rozumienia świata raczej rzadko bywa powodem zgłoszenia na psychoterapię, która jest podstawowym sposobem leczenia omawianego zaburzenia osobowości. Najczęściej osoby te trafiają do gabinetu specjalisty doświadczając problemów czy kryzysu w sytuacji relacyjnej. Powodem zgłoszenia może też być niemożność funkcjonowania w dotychczasowy sposób (niezależnie od przyczyny tej niemożności) lub znaczne pogorszenie radzenia sobie.

W trakcie procesu terapii pacjent ujawnia wymienione powyżej cechy. W związku z tym, oczekuje od terapeuty całkowitej koncentracji na sobie, jednocześnie „zapraszając” go do teatralnej gry. Terapeuta dostaje zazwyczaj rolę „wybawcy”, z której bywa skrupulatnie rozliczony (głównie w sytuacji postrzeganej przez pacjenta jako konflikt interesów).

Sama terapia skupia się na procesach interpersonalnych, czyli nad wszystkim tym, co dzieje się w relacji między dwiema osobami (również między pacjentem a terapeutą) lub między daną osobą a grupami. Ponadto identyfikuje myśli towarzyszące danej osobie, schematy myślowe według których widzi świat i według których funkcjonuje, mechanizmy działania (np. uwodzenie, egzaltacja, unikanie) oraz weryfikuje skuteczność dotychczas podejmowanych działań. W trakcie terapii osoba histrioniczna uczy się także nowego sposobu zachowania, który w tym przypadku moglibyśmy nazwać po prostu większą naturalnością i prawdziwością funkcjonowania.

artykuł pochodzi ze stron: pieknoumyslu.com, sensity.pl, wiecejnizzdrowie.pl, klinika.osrodek-oaza.pl