Zespół lęku uogólnionego – objawy, przyczyny, leczenie

Zespół lęku uogólnionego uznać można za jedno z bardziej uciążliwych zaburzeń lękowych – w jego bowiem przypadku dochodzi do tego, że lęk, co prawda o różnym natężeniu, to jednak towarzyszy pacjentowi zasadniczo przez cały czas. Ciągłe obawy stanowią zaś duże obciążenie nie tylko dla psychiki, ale i komplikują one pacjentowi życie na wiele różnych sposobów – zespół lęku uogólnionego utrudnia człowiekowi funkcjonowanie czy to w domu, czy też w pracy oraz w szkole. Co więc można polecić osobom z zespołem lęku uogólnionego – na czym polega leczenie tego problemu?

Czym jest zespół lęku uogólnionego?

Zespół lęku uogólnionego należy do grupy zaburzeń psychicznych sklasyfikowanych w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 jako „Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną”. ICD-10 zaburzenia lękowe sensu stricte dzieli się na dwie podstawowe grupy:

• zaburzenia lękowe w postaci fobii (F40), takie jak: agorafobia, fobie społeczne, izolowane postaci fobii,
• inne zaburzenia lękowe (F41), do których zaliczają się: zaburzenia lękowe z napadami lęku, czyli epizodyczny lęk napadowy, zaburzenia lękowe uogólnione, zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane.

Jednakże stany lękowe występują także w innych zaburzenia nerwicowych, takich jak:

• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, dawniej nerwica natręctw (F42): z przewagą myśli, z przewagą czynności, mieszane,
• reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne (F43), gdzie wymienia się: ostrą reakcję na stres, zaburzenia stresowe pourazowe (PTSD), zaburzenia adaptacyjne,
• zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) (F44), do których należy: amnezja, fuga, stupor, trans, zaburzenia ruchu oraz czucia, drgawki, zespół Gansera,
• zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (F45), m.in.: zaburzenia somatyzacyjne, zaburzenia hipochondryczne, zaburzenia autonomiczne (hiperwentylacja),
• inne zaburzenia nerwicowe (F48), m.in.: neurastenia, zespół zmęczenia, zespół depersonalizacji-derealizacji.

Zespół lęku uogólnionego – objawy

Zaburzenia lękowe uogólnione należy rozumień jako stałe uczucie niepokoju i zagrożenia, a także ciągłe zamartwianie się bez uchwytnej przyczyny. W odróżnieniu od epizodycznego lęku napadowego, który pojawia się nagle i trwa zazwyczaj kilka minut, zespól lęku uogólnionego ma charakter przewlekły. Diagnozuje się go u pacjentów odczuwających niepokój i zagrożenie przez ponad 6 miesięcy.

Etiologia zaburzeń lękowych jest bardzo zróżnicowana. Przyczyn odczuwania lęku bez wyraźnego bodźca lub nieadekwatnego do bodźca zewnętrznego poszukuje się w:

• uwarunkowania genetycznych,
• czynnikach środowiskowych,
• zaburzeniach w tworze siatkowatym, układzie limbicznym, podwzgórzowo-przysadkowy lub hormonalnym.

Poza czasem trwania niepokoju, w procesie diagnostycznym zaburzeń lękowych uogólnionych kluczową rolę odgrywają także objawy towarzyszące, takie jak:

• problemy ze snem,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• chroniczne zmęczenia,
• drażliwość i labilność emocjonalna,
• nadpobudliwość ruchowa,
• wzmożone napięcie mięśni,
• tachykardia,
• suchość w ustach,
• nadpotliwość,
• drżenie ciała,
• ucisk w nadbrzuszu,
• przewlekłe biegunki.

Stawiając diagnozę, lekarze zazwyczaj posługują się kryteriami rozpoznania ustanowionymi przez Światową Organizację Zdrowia (ICD-10) lub Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (DSM).

Kryteria diagnostyczne lęku uogólnionego na podstawie klasyfikacji DSM-V:

• nadmierny lęk i obawy trwają co najmniej 6 miesięcy i dotyczą głównie codziennych aktywności (szkoła, praca);
• lęk i obawy nie dają się kontrolować;
• zaburzeniom lękowym towarzyszą co najmniej 3 spośród następujących objawów:

              – niepokój lub uczucie podenerwowania albo napięcie emocjonalne,

              – łatwe męczenie się,

              – zaburzenia funkcji kognitywnych,

              – drażliwość,

              – uczucie napięcia mięśni,

              – zaburzenia snu,

              – do symptomów można również zaliczyć nudności, wymioty i przewlekłe bóle brzucha;

• przyczyną lęku nie są inne zaburzenia psychiczne;
• zaburzenia lękowe nie są spowodowane nadużywaniem substancji psychoaktywnych, leków ani chorobami somatycznymi.

Warto podkreślić, że tylko nieliczni pacjenci cierpią na izolowany zespół lęku uogólnionego. Zazwyczaj schorzeniu towarzyszą inne – głównie depresja, dystymia, zespół stresu pourazowego, a także alkoholizm. Co bardzo istotne, niektóre przewlekłe choroby somatyczne mogą skutkować odczuwaniem lęku, dlatego zanim lekarz postawi ostateczną diagnozę, zwłaszcza jeśli podejrzewa izolowany zespół lęku uogólnionego, powinien upewnić się, że pacjent nie cierpi na nadczynność tarczycy, hipoglikemię czy zaburzenia rytmu serca.

Zespół lęku uogólnionego – przyczyny

Tak jak i w przypadku innych problemów, które należą do zaburzeń lękowych, tak i w przypadku zespołu lęku uogólnionego jego przyczyny nie zostały dotychczas jednoznacznie poznane. Najprawdopodobniej patogeneza tego problemu jest wieloczynnikowa – wpływ na jego występowanie mają dziedziczone od rodziców geny, ale i rozmaite sytuacje (zwłaszcza traumatyczne), których doświadcza człowiek w trakcie swojego życia.

O tym, że geny mogą mieć udział w występowaniu zaburzenia lękowego uogólnionego, przekonać może to, że zdarza się rodzinne występowanie tego zaburzenia. Co więcej – osoby, u których w rodzinach ktoś zmaga się z jakimiś zaburzeniami lękowymi, same mają zwiększone ryzyko wystąpienia jakiegoś z problemów należących do tej grupy, w tym również i zespołu lęku uogólnionego.

Udział w patogenezie jednostki mogą mieć również różne czynniki środowiskowe. Tutaj wymienia się m.in. poważne wydarzenia życiowe, takie jak przeprowadzka do miejsca bardzo odległego od poprzedniego miejsca pobytu, śmierć bliskiej osoby czy utrata pracy. Prześladowanie przez rówieśników, zachorowanie na jakąś chorobę przewlekłą oraz jakieś poważne trudności w związku także mogą mieć wpływ na rozwój zespołu lęku uogólnionego.

Według części badaczy przyczyną zespołu lęku uogólnionego mogą być nieprawidłowe poziomy pewnych neuroprzekaźników – m.in. serotoniny czy noradrenaliny – w strukturach układu nerwowego. Potwierdzać te teorie może fakt, że leki, które wpływają na stężenia neurotransmiterów, przynajmniej u części osób obarczonych tą jednostką przynoszą poprawę w zakresie zmniejszenia nasilenia jej objawów.

Zauważalne jest to, że w pewnych grupach zespół lęku uogólnionego występuje ze zwiększoną częstością. Takowymi ludźmi mogą być m.in. osoby samotne (np. wdowy), pacjenci z trudną sytuacją materialną oraz osoby posiadające niskie kwalifikacje zawodowe.

Pewien związek z zespołem lęku uogólnionego może mieć także nadużywanie substancji psychoaktywnych. Sprzyjać tego rodzaju zaburzeniom nerwicowym może m.in. uzależnienie od benzodiazepin, alkoholu czy narkotyków (warto tutaj jednak od razu dodać, iż przejawy lęku występujące w okresie abstynencji od długotrwale stosowanych substancji psychoaktywnych nie mogą być uznawane za epizody zaburzeń lękowych uogólnionych).

Zespół lęku uogólnionego – leczenie

W leczeniu zespołu lęku uogólnionego wykorzystywane są ogólnie dwie metody: psychoterapia oraz farmakoterapia. Część pacjentów najchętniej sięgnęłoby wyłącznie po odpowiednie farmaceutyki, w praktyce jednak należy tutaj podkreślić z całą mocą, że zdecydowanie najlepsze efekty przynosi jednoczesne korzystanie z farmako- oraz psychoterapii.

Różne rodzaje oddziaływań terapeutycznych mogą pomagać pacjentom z zaburzeniami lękowymi uogólnionymi, najczęściej jednak polecana jest w tym przypadku psychoterapia poznawczo-behawioralna.

Farmakoterapia zaburzeń lękowych uogólnionych opiera się na stosowaniu przez pacjenta leków przeciwdepresyjnych, które mogą nie tylko poprawiać nastrój, ale i cechują się one również działaniem przeciwlękowym.

Zazwyczaj lekami pierwszego wyboru są preparaty z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Oprócz nich często stosowane są także środki należące do grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, takie jak duloksetyna i wenlafaksyna.

Warto tutaj wspomnieć o tym, iż od momentu rozpoczęcia stosowania leków przeciwdepresyjnych do pojawienia się efektów ich zażywania mija pewien, zazwyczaj sięgający kilku tygodni, czas. U osób, które mają bardzo nasilone objawy zespołu lęku uogólnionego, w związku z tym wdrożone może zostać krótkoterminowe leczenie preparatami z grupy benzodiazepin. Środki tego typu powinno się jednak przyjmować możliwie jak najkrócej, ponieważ ich zażywanie przez zbyt długi czas wiąże się z ryzykiem uzależnienia.

Artykuł pochodzi ze stron: dimedic.eu, medme.pl, psychiatria.pl, poradnikzdrowie.pl