Wysoko Wrażliwa Osobowość (WWO)

Bardzo wyraźnie odbierasz subtelne sygnały, komunikaty niewerbalne, przelotne emocje czy półświadome pragnienia innych ludzi? Czy męczy cię spora ilość bodźców, wywołując uczucie wyczerpania? Może często wybierasz samotne siedzenie w domu zamiast aktywnych rozrywek i grupowych atrakcji? Jeśli tak, to prawdopodobnie należysz do grona wysoko wrażliwych osób (WWO), stanowiących 20% wszystkich ludzi.

Kim jest Wysoko Wrażliwa Osobowość (WWO)?

Wszyscy różnimy się między sobą sposobem odbierania świata oraz przeżywania rozmaitych uczuć. Większość z nas mieści się w typowym, niebudzącym żadnych większych problemów przedziale, jednak istnieje niewielka grupa osób wysoko wrażliwych, które odczuwają wiele spraw znacznie bardziej emocjonalnie niż inni ludzie. Kim są WWO (lub HSP – highly sensitive people)?

W ostatnim czasie określenie wysokiej wrażliwości zyskuje na popularności. Cecha ta wzbudza zainteresowanie coraz szerszego grona odbiorców. Osoby o wysokiej wrażliwości określane są skrótem WWO i stanowią około 15-20% populacji, co oznacza, że co 5 osoba jest wysoko wrażliwą osobą (WWO). Czym właściwie jest wysoka wrażliwość? Fachowo nazywa się ją wrażliwością przetwarzania sensorycznego. Doktor psychologii Elaine Aron w latach 90. ubiegłego wieku zapoczątkowała przeprowadzanie badań dotyczących wysokiej wrażliwości. Badaczka uważa, że u jej podstaw leży skłonność do głębszego przetwarzania informacji. Osoby wysoko wrażliwe rodzą się mając predyspozycje do zauważania większej liczby szczegółów w swoim otoczeniu i potrzebują dłużej zastanowić się zanim zaczną działać – w porównaniu z ludźmi, którzy zauważają mniej oraz szybciej i bardziej impulsywnie podejmują działanie.

Dla wielu osób „nadwrażliwiec” to określenie bardzo pejoratywne. Mówiąc o nadwrażliwości emocjonalnej, często mają na myśli słabego, pozbawionego charakteru, nie radzącego sobie w życiu „mazgaja”. Takie podejście jest bardzo krzywdzące i upraszczające dla osób wysoko wrażliwych. WWO to nie histerycy, których wszystko przerasta. W rzeczywistości są to ludzie, którzy po prostu zupełnie inaczej przetwarzają docierające do nich bodźce i odznaczają się specyficznym sposobem przeżywania.

WWO / HSP nie jest zaburzeniem psychicznym ani nieprawidłowością, jednak rodzi pewne trudności i niewygodę zarówno dla ludzi o wysoko wrażliwym usposobieniu, jak i osób przebywających w ich otoczeniu. Co ciekawe, cecha ta odzwierciedla jedną z ewolucyjnych strategii przetrwania. Występuje również u zwierząt – te o szczególnie wyczulonych i nadwrażliwych zmysłach szybciej ostrzegają stado przed nadchodzącym zagrożeniem.

Wysoka wrażliwość nie jest rzeczą, której można się nauczyć lub przeciwnie, pozbyć w wyniku określonych działań wychowawczych lub osobistych przeżyć. Nadwrażliwość emocjonalna uwarunkowana jest charakterystyczną fizjologią oraz genami. Naczelną różnicą pomiędzy WWO / HSP a resztą populacji jest wyjątkowo głębokie przetwarzanie bodźców przez mózg, co pociąga za sobą cały szereg konsekwencji, jeśli chodzi o funkcjonowanie w świecie, osób o takiej osobowości. Specyficzna praca neuronów sprawia, że wysoko wrażliwe osoby zachowują się również nieco inaczej niż inne.

W psychologii mówi się o osobach wysoko wrażliwych jako takich, które odbierają sensoryczne doświadczenia intensywniej, „bardziej” niż przeciętnie wrażliwe osoby. Stanowią one mniejszość w populacji, bo – jak wskazują badania – jest to około 20-30%. Osoby wysoko wrażliwe (WWO) są silnie wyczulone na bodźce z zewnątrz i mają większą tendencję do analizowania nawet drobnych szczegółów, które odbierają znacznie intensywniej. Niestety określenie „za bardzo” może prowadzić do mylnego stwierdzenia, że wysoka wrażliwość jest czymś poza normą, a jest to po prostu cecha osobowości inna od cech osób przeciętnie wrażliwych.

Wysoka wrażliwość (WWO) odnosi się do czterech obszarów jakimi są:

• głębokie przetwarzanie informacji,
• łatwość ulegania przestymulowaniu,
• reaktywność emocjonalna i empatia,
• wyczulenie na subtelności.

Osoby wysoko wrażliwe wszystko przetwarzają głębiej, co wiąże się z tym, że wychwytują szczegóły, niuanse i zauważają rzeczy, które dla pozostałych osób są trudne do dostrzeżenia. Dużo analizują i mają skłonność do podejmowania refleksji. Charakterystyczny dla nich jest także wysoki poziom empatii i zdolność do współodczuwania, co za tym idzie szybciej i głębiej angażują się w sprawy innych ludzi. Kiedy przebywają w otoczeniu osób radosnych, z łatwością przejmują od nich pozytywny nastrój. Jednak, jak możemy się spodziewać, jest także druga strona medalu, stanowiąca fakt, że również trudne emocje, jak złość, smutek czy rozgoryczenie są przechwytywane i odbierane jako własny stan emocjonalny. Osoby wysoko wrażliwe w swoim działaniu są sumienne, wykazują ostrożność i kładą nacisk na dokładne wykonanie zadania, co czyni z nich dobrych kandydatów do pracy na odpowiedzialnych stanowiskach.

Jakimi cechami wyróżniają się osoby wysoko wrażliwe (WWO)?

Charakterystyczne dla osobowości wysoko wrażliwych są konkretne przejawy współodczuwania:

•  osoby nadwrażliwe odczuwają symptomy somatyczne np. częste bóle głowy, pleców, karku, problemy gastrologiczne,
• doskwiera im częste uczucie senności,
• zajadają trudne emocje,
• nadwrażliwość emocjonalna wiąże się z tendencją do odczuwania lęku i/lub depresji,
• często martwią się o innych (niekoniecznie bliskich),
• ludzie z nadwrażliwością emocjonalną mają fizyczne lub emocjonalne poczucie wycieńczenia po spotkaniach z niektórymi osobami; potrzeba czasu w samotności,
• cechuje ich słaba koncentracja i łatwiej się rozpraszają,
• odgrywają rolę „bohatera” wobec osób „załamanych”, „zranionych” przez różne doświadczenia,
• mają poczucie, że życie je czasem przytłacza,
• odczuwają głębokie emocje związane z przeżywaniem sztuki,
• towarzyszy im częste wzruszanie się i łzy,
• osoby z nadwrażliwością emocjonalną cechuje wyczuwanie bardzo łagodnych bodźców, które są trudno dostrzegalne dla innych: niezwykle cichych dźwięków, subtelnych aromatów itp.,
• często mają poczucie przytłoczenia i odczuwają panikę w sytuacji wielu zadań do wykonania,
• cechą WWO/HSP jest ponadprzeciętna empatia, współodczuwanie emocji innych (również postaci z filmów lub książek),
• bardzo często towarzyszy im nieśmiałość i wycofanie (zwłaszcza w dzieciństwie),
• są wrażliwe na zmiany nastroju u innych – posiadają umiejętność określenia ich emocji,
• wyróżniają się wysoką wrażliwością na ból (zastrzyki, ukłucia owadów itp.),
• są bardzo podatni na stres.

Skąd wiedzieć, że jest się osobą WWO?

Przede wszystkim należy pamiętać, że wysoka wrażliwość nie jest chorobą czy zaburzeniem, a cechą osobowości człowieka, na którą składają się cztery elementy. Jednym z nich jest uwrażliwienie na zmysłowe doświadczenia i bodźce z otoczenia. Osoby wysoko wrażliwe częściej analizują docierające do nich z zewnątrz informacje, gesty czy najdrobniejsze sygnały, które przeciętnie wrażliwym osobom zwykle umykają. WWO są niezwykle empatyczne, mówi się, że posiadają wyjątkowy dar empatii. Dopiero posiadanie tych czterech cech stanowi o wysokiej wrażliwości, bo samo bycie empatycznym czy wrażliwym na bodźce zewnętrzne nie pozwala jeszcze zaliczyć osoby do tej grupy.

Przydatny do diagnozy jest opublikowany przez psycholożkę Elaine Aron test Highly Sensitive Person (HSP), stworzony do pomiaru tej cechy. Jest on łatwo dostępny w internecie czy w mojej książce, dzięki czemu możemy ocenić jak nasilona jest u nas wysoka wrażliwość.

Wysoko Wrażliwa Osobowość (WWO) – przyczyny

Wysoko wrażliwa osobowość (WWO) jest to cecha wrodzona, zapisana w naszym kodzie genetycznym, która może być bardziej lub mniej nasilona pod wpływem różnych doświadczeń życiowych, natomiast generalnie jest ona zależna od biologii i funkcjonowania naszego układu nerwowego. Liczne badania przeprowadzone za pomocą rezonansu magnetycznego dowodzą, że mózg osoby wysoko wrażliwej funkcjonuje w nieco inny sposób niż osoby przeciętnie czy nisko wrażliwej. Jeśli podejrzewamy, że jesteśmy osobami z wysoka wrażliwością warto zrobić test, by mieć pewność.

Wysoko Wrażliwa Osobowość (WWO) – potrzeby

Wysoko wrażliwe osoby (WWO) przetwarzają informacje głębiej niż inni, a w rezultacie doświadczają świata nieco inaczej niż inni. Głośny hałas, jasne światła i napięty harmonogram mają na nich wyjątkowo negatywny wpływ. Osoby wysoko wrażliwe potrzebują do szczęścia nieco innych rzeczy niż osoby o przeciętnej wrażliwości. Warto mieć jednak na uwadze, że każda wysoko wrażliwa osoba jest odrębną jednostką, więc potrzeby każdej z nich również się różnią.

1. Wolniejsze, spokojniejsze tempo życia

Z powodu głębokiego przetwarzania informacji osoby wysoko wrażliwe mogą nieco wolniej się poruszać i potrzebować więcej czasu np. żeby wyszykować się rano i wyjść z domu. Mogą potrzebować więcej czasu, by podjąć decyzję taką jak wybór produktu w sklepie spożywczym, ponieważ nie jest to tylko kwestia ilości produktów do wyboru, ale także przemyślenie informacji związanych z odżywianiem, ceną i tego, jak czują się w kwestii kupna rosołu z kurczaka, który cierpiał w ciasnej klatce, a potem został zabity. Potrzebują chwili, by zastanowić się, czy mogą żyć z taką świadomością. To wszystko wymaga czasu.

2. Czas, by zrelaksować się po męczącym dniu

Podobnie jak  introwertycy, osoby wysoko wrażliwe nie potrafią długo działać na wysokich obrotach. Ich bardzo wrażliwy układ nerwowy absorbuje górę informacji i przetwarza ją w stopniu wyższym od przeciętnego do potęgi n-tej. W rezultacie takie osoby szybko czują się przytłoczone i wyczerpane. Czas, by się zrelaksować, obniża ich poziom stymulacji i pozwala utrzymać zdrowie psychiczne.

3. Spokojna, cicha przestrzeń, do której można się wycofać

Najlepiej byłoby, gdyby połączyć tę przestrzeń z czasem wspomnianym w punkcie pierwszym. Idealne miejsce cechowałoby delikatne światło, mało hałasu, estetyka i ulubione „narzędzia do relaksu” takie jak muzyka, książka i wygodna poduszka.

4. Pozwolenie, by okazywać emocje i wypłakać się

Ludzie wysoko wrażliwi są wrażliwi nie tylko na środowisko, ale także na emocje. Według Elaine Aron, psychoterapeutki zajmującej się kwestią osób wysoko wrażliwych, takie osoby mają większą tendencję do płaczu niż inni i nie są w stanie nie wyrazić tego, co czują. Pokazują zarówno swój gniew, jak i szczęście. Docenienie tego jest bardzo ważne.

5. Czas, by przyzwyczaić się do zmiany

Zmiany mogą być trudne dla każdego, ale dla wysoko wrażliwych osób są wyjątkowo ciężkie i powodują mnóstwo stresu i przytłoczenia. Nawet zmiany pozytywne takie jak rozpoczęcie nowego związku albo przeprowadzka do nowego domu mogą prowadzić do nadmiaru bodźców i wymagają dodatkowego czasu, by się do nich przystosować.

6. Bliskie związki

Osoby wysoko wrażliwe pragną bliskich, głębokich więzi z innymi. Według Elaine Aron mogą szybko znudzić się lub zacząć się niecierpliwić w relacjach, w których brakuje głębszych interakcji. To nie znaczy, że takie osoby często skaczą z kwiatka na kwiatek. Wręcz przeciwnie, wkładają jeszcze więcej wysiłku, by rozpocząć głęboką rozmowę z partnerem i budować intymność. Oznacza to również, że osoby wysoko wrażliwe ostrożniej wybierają tych, których wpuszczają do swojego życia. Powierzchowne relacje ich nie interesują. Osoba głęboko wrażliwa chce zajrzeć głęboko w twoją duszę i zbudować prawdziwie bliską więź. Pozwól jej na to.

7. Łagodny, zdrowy sposób zarządzania konfliktem

Kłótnia z ukochaną osobą jest okropna dla każdego, ale osoba głęboko wrażliwa przeżywa ją jeszcze bardziej intensywnie niż inni, ponieważ toczy wewnętrzną bitwę. Osoba wysoko wrażliwa może mieć silne przekonanie w danej kwestii, ale nie mówi o tym, by nie rozgniewać partnera. Radzenie sobie z rozgniewaną osobą jest zdecydowanie nadmiernie stymulujące. Osoby wysoko wrażliwe mają zwykle również bardzo rozwiniętą empatię, dlatego rozumieją, jak bardzo raniące może być ich zachowanie dla drugiej osoby. Niestety, często z tego powodu ukrywają swoje prawdziwe potrzeby i nie mówią o nich. Potrzebują zdrowego sposobu radzenia sobie w obliczu konfliktu bez krzyku i robienia scen. 

8. Odpowiednia ilość snu

Brak snu może zmienić każdego w zrzędę i marudę. Dla osoby wysoko wrażliwej brak snu czyni jednak życie nie do zniesienia. Sen pozwala ludziom wysoko wrażliwym ukoić ich nadmiernie wyczulone zmysły i umożliwia przetworzenie emocji.

9. Zdrowe, regularne posiłki

Osoby wysoko wrażliwe są szczególnie wyczulone na efekty głodu. Jego odczuwanie wpływa w ogromnym stopniu na ich nastrój i koncentrację.

10. Silne poczucie sensu

Niektórzy ludzie dryfują przez życie bez kierunku i celu. Dla osoby wysoko wrażliwej jest to nie do pomyślenia. Takie osoby mają głębokie przemyślenia na temat ważnych spraw w życiu. Kim są, dlaczego są tutaj, co mają do zrobienia na świecie? Bez względu na to, czy chodzi o napisanie książki, podróżowanie po świecie, czy kierowanie się sprawą, w którą wierzą, osoby wysoko wrażliwe łakną znaczenia.  

Wysoko Wrażliwa Osobowość (WWO) – terapia

Na terapię dla WWO można spojrzeć dwojako. Z jednej strony to może być interwencja, reakcja na trudność, ale z drugiej strony także sposób na rozwój, czy poradzenie sobie z zablokowaniem w rozwoju. Istnieje potrzeba mądrej współpracy osoby WWO z psychoterapeutą w sytuacji, w której WWO czuje taką potrzebę, chce sobie pewne tematy uporządkować, nadać znaczenie pewnym przemyśleniom, poukładać życie i wartości. Terapia nie jest jednak dla WWO obowiązkiem. Jest wiele osób wysoko wrażliwych, które mają tak sprzyjające środowisko i rozumieją same siebie, że nie jest im to potrzebne.

Dr Elaine Aron podkreśla, że to nie jest psychoterapia wysoko wrażliwych, bo nie ma ona na celu modyfikacji tej cechy, bo WWO to nie jest defekt. To psychoterapia i wysoka wrażliwość, czyli nauka życia z niesamowitą, unikalną cechą.

Czy więc osobom WWO potrzebne jest wsparcie psychoterapeutyczne? Oczywiście, że jest potrzebne, choć sama wysoka wrażliwość jako cecha temperamentu nie wymaga leczenia. Jednak oczywiście zdarza się, że ze względu na niełatwe codzienne doświadczenia i stygmatyzację osoby wysoko wrażliwe decydują się na terapię. Dodatkowego wsparcia mogą one też szukać na różnego rodzaju grupach na Facebooku czy Instagramie, gdzie psycholożki i psychologowie, a także same osoby wysoko wrażliwe, prowadzą bardzo rozwinięte profile poświęcone temu tematowi. Są również książki, które mogą pomóc zrozumieć wysoką wrażliwość, jak chociażby przetłumaczone już pozycje Elaine Aron czy moja ksiażka „Kobiety, które czują za bardzo”. Mimo to jest to temat, który dopiero zaczyna być obecny w naszym społeczeństwie i na razie powstało niewiele polskich publikacji dotyczących WWO. Wiem jednak, że kolejne są w planach, co daje nadzieję, że świadomość w tym zakresie będzie się zwiększać. Sama dostaję wiele wiadomości od osób, którym uświadomienie sobie, że są wysoko wrażliwe, pomogło zmienić życie na lepsze.

artykuł pochodzi ze stron: kmag.pl, hellozdrowie.pl, psychologgia-plus.pl, psychomedic.pl